ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΑΥΡΙΩΤΙΣΣΑ

Μόλις 4 χλμ., από την πόλη της Καστοριάς, στο ανατολικό άκρο της χερσονήσου, είναι χτισμένη από το 1081 – 1118, η μονή της Παναγίας της Μαυριώτισσας.
Χτισμένη στα χρόνια του Αλέξιου Α’ Κομνηνού, η μονή προσέλκυε το θρησκευτικό ενδιαφέρον πολλών αξιωματούχων του Βυζαντίου. Άξια λόγου, είναι η τοποθεσία
του μοναστηριού αλλά και η διοίκηση του. Όσον αφορά την τοποθεσία, βρίσκεται σε σημείο όπου υπάρχει εύκολη πρόσβαση τόσο από την λίμνη όσο και από την
στεριά. Διοικιτικά η μονή είχε αξιόλογους αρχιμανδρίτες,οι οποίοι εξασφάλιζαν με μεγάλη αμεσότητα την επικοινωνία της μονής με άλλους ασκητικούς τόπους της περιοχής καθώς και με την δυναμική παρουσία της σε όλες τις δυσκολίες που αντιμετώπισε η πόλη, μέσα στο πέρασμα των χρόνων. Γι’ αυτό και λέγεται πως ήταν τόπος στρατηγικής σημασίας με ουσιαστικό ρόλο σε όλες τις φάσεις της ιστορίας της Καστοριάς. Επιπλέον θα πρέπει να σημειωθεί πως  από τα πρώτα χρόνια της δρυσης της, μέχρι και σήμερα κατέχει σημαντικό ρόλο, τόσο στην θρησκευτική όσο και στην πνευματική ζωή του τόπου. Ως αναφορά, τον ζωγραφικό διάκοσμο του ναού, φαίνεται πως είναι επηρεασμένος από τις τεχνικές της ανατολικής μεσογειακής λεκάνης. Ο ρεαλισμός και η έντονη συγκινησιακή αποτύπωση των μορφών είναι από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της καλλιτεχνικής αυτής παράδοσης. Επιπλέον πρέπει να σημειώσουμε, πως οι τοιχογραφίες του ναού, στο καθολικό αλλά και στο νάρθηκα δεν είναι της ίδια περιόδου. Οι σημαντικότερες αναπαραστάσεις της μονής είναι η Σταύρωση και η κοίμηση της Θεοτόκου. Τέλος, θα πρέπει να τονίσουμε πως η μονή μετά το πέρας της τουρκοκρατίας είναι λεηλατημένη όπως και οι περισσότεροι ναοί στη χώρα μας, με έντονα σημάδια κυρίως στα πρόσωπα των αγίων.