ΑΓΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ

Ο ναός του Αγίου Στεφάνου βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου του Αγίου Αθανασίου, κτισμένος σε σημείο μεταξύ των δύο παραδοσιακών συνοικιών του
Ντολτσού και του Απόζαρι. Η εκκλησία αυτή σύμφωνα με μαρτυρίες μελετητών και επιστημόνων χαρακτηρίζεται ως η αρχαιότερη στο σύνολο των βυζαντινών ναών της πόλης. Η  ανέγερση του ναού προσδιορίζεται στα μέσα του 9ου αι., ή το 900 το αργότερο.Ο Άγιος Στέφανος είναι άλλος ένας ναός τρίκλιτης καμαροσκεπούς  βασιλικής με νάρθηκα. Το ιδιαίτερο και μοναδικό χαρακτηριστικό του ναού αυτού, στην περιοχή της Καστοριάς, είναι ο γυναικωνίτης, στον οποίο διαμορφώνεται το ασκηταριό, ένα μικρό παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Αγία Άννα. Τέλος, τα μονόλοβα και διαφορετικά παράθυρα, τόσο στο μέγεθος όσο και στο άνοιγμα των τόξων είναι ένα ακόμη γνώρισμα του ναού. Ως αναφορά την τοιχοποιία του ναού, είναι όμοια με εκείνη των υπολοίπων μνημείων της Βυζαντινής εποχής. Στις τοιχογραφίες του, εμφανίζονται κάποιες που θεωρούνται οι  αρχαιότερες του ελλαδικού χώρου. Μία από αυτές, απεικονίζει την Δευτέρα Παρουσία. Μοναδικό εικονογραφικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν η απεικόνιση των Αποστόλων, κάποιες ευαγγελικές σκηνές, καθώς και η προσωποποίηση των τριών ηλικιών του Ιησού, ως «Εμμανουήλ» , «Παντοκράτορ» και «Παλαιός των Ημερών». Κλείνοντας, πρέπει να κάνουμε λόγο για τις περιόδους ανακαίνισης του ναού, έτσι η πρώτη εκτιμάτε στα τέλη του 12ου αρχές του 13ου αι., και η επόμενη στις αρχές του 20ου όπου, ο ναός επαυξήθηκε με την προσθήκη εξωνάρθηκα. ι.