ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΟΥΜΠΕΛΙΔΙΚΗ

 Ο ναός που χαρακτηρίζει την πόλη της Καστοριάς, είναι αυτός της Παναγίας της Κουμπελίδικης. Ναός που θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα
μνημεία, στην περιοχή της Μακεδονίας. Χρονολογικά ο ναός τοποθετείται μεταξύ του 9ου και του 11ου αιώνα, με πιθανότερη ημερομηνία κατασκευής το 1020.
Χτισμένος σε ψηλό σημείο της ακρόπολης του βυζαντινού κάστρου, δίπλα από το τείχος και τους δύο πύργους του.

Η ονομασία της εκκλησίας που είναι αφιερωμένη στην Παναγιά, λέγετε πως στα χρόνια του Βυζαντίου είχε το προσωνύμιο Σκουταριώτισσα και Ακαταμάχητος.Επιγραφές που συναντώνται στον τρούλο και ορίζουν 

την ιδιότητα της Θεοτόκου, ως προστάτιδα των τειχών. Η ονομασία Κουμπελίδικη προέκυψε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και προέρχεται από την λέξη ‘κουμπές’
που σημαίνει τρούλος. Ο ναός αυτός είναι ο μοναδικός στην Καστοριά με τρούλο. Ο εσωτερικός διάκοσμος του ναού είναι πολύ καλής ποιότητας και χρονολογείται
μεταξύ του 1260 και 1280. μερικές από τις σημαντικές αγιογραφιές που κοσμούν το ναό είναι το Γενέσιο, τα Εισόδια και η Κοίμηση της Θεοτόκου, το Ύδωρ Ελέγξεως, η
Μνηστεία. Επίσης, αναπαρίσταται σε μία μοναδική  απεικόνηση, το σπανιότερο θέμα της ιστόρησης, η ανθρωπόμορφη παρουσίαση της Αγίας Τριάδας.
Κατά την διάρκεια όλων αυτών των αιώνων ο ναός ανακαινίσθηκε για πρώτη φορά τον 15ο αι., όπου και έγινε προσθήκη εξωνάρθηκα με νέα τοιχογράφηση,
τόσο στον εξωνάρθηκα όσο και σε τμήμα του εσωνάρθηκα και μέρος του εξωτερικού δυτικού τοίχου. Τον 17ο αι. ανακαινίσθηκε εκ νέου, με τοιχογραφίες που
σεβάστηκαν τις πρότερες περιόδους και κάλυψαν κενά τμήματα του ναού. Το 1940, κατά την διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, βομβαρδίστηκε ένα μέρος του
τρούλου, το οποίο αναστηλώθηκε το 1949. Κατά τα έτη 2002 – 2003, πραγματοποιήθηκε η μέχρι τώρα τελευταία συντήρηση των τοιχογραφιών και του ναού
γενικότερα. 

ΑΓΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ

Ο ναός του Αγίου Στεφάνου βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου του Αγίου Αθανασίου, κτισμένος σε σημείο μεταξύ των δύο παραδοσιακών συνοικιών του
Ντολτσού και του Απόζαρι. Η εκκλησία αυτή σύμφωνα με μαρτυρίες μελετητών και επιστημόνων χαρακτηρίζεται ως η αρχαιότερη στο σύνολο των βυζαντινών ναών της πόλης. Η  ανέγερση του ναού προσδιορίζεται στα μέσα του 9ου αι., ή το 900 το αργότερο.Ο Άγιος Στέφανος είναι άλλος ένας ναός τρίκλιτης καμαροσκεπούς  βασιλικής με νάρθηκα. Το ιδιαίτερο και μοναδικό χαρακτηριστικό του ναού αυτού, στην περιοχή της Καστοριάς, είναι ο γυναικωνίτης, στον οποίο διαμορφώνεται το ασκηταριό, ένα μικρό παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Αγία Άννα. Τέλος, τα μονόλοβα και διαφορετικά παράθυρα, τόσο στο μέγεθος όσο και στο άνοιγμα των τόξων είναι ένα ακόμη γνώρισμα του ναού. Ως αναφορά την τοιχοποιία του ναού, είναι όμοια με εκείνη των υπολοίπων μνημείων της Βυζαντινής εποχής. Στις τοιχογραφίες του, εμφανίζονται κάποιες που θεωρούνται οι  αρχαιότερες του ελλαδικού χώρου. Μία από αυτές, απεικονίζει την Δευτέρα Παρουσία. Μοναδικό εικονογραφικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν η απεικόνιση των Αποστόλων, κάποιες ευαγγελικές σκηνές, καθώς και η προσωποποίηση των τριών ηλικιών του Ιησού, ως «Εμμανουήλ» , «Παντοκράτορ» και «Παλαιός των Ημερών». Κλείνοντας, πρέπει να κάνουμε λόγο για τις περιόδους ανακαίνισης του ναού, έτσι η πρώτη εκτιμάτε στα τέλη του 12ου αρχές του 13ου αι., και η επόμενη στις αρχές του 20ου όπου, ο ναός επαυξήθηκε με την προσθήκη εξωνάρθηκα. ι.  

ΡΑΓΚΟΥΤΣΑΡΙΑ

Τα Ραγκουτσάρια, όπως ονομάζονται τα καστοριανά καρναβάλια, γιορτάζονταιαπό τις 6 μέχρι τις 8 Ιανουαρίου και αποτελούν αναβίωση των αρχαίων Διονυσιακών τελετών, που γίνονταν από αρχαιοτάτων χρόνων προς τιμή της φύσης που θα αναγεννηθεί την Άνοιξη. Σύμφωνα με τους ντόπιους είναι γιορτή που σκοπό έχει να ξεχάσουν τα προβλήματα της χρονιάς.Οι εκδηλώσεις των καρναβαλιών αποτελούν κορύφωση των εορτών για την πόλη, γιατί συνδυάζονται με τις εορτές της Πρωτοχρονιάς και την γιορτή της γέννησης του ήλιου στις 25 Δεκεμβρίου, (που πέρασε και στην Χριστιανική λατρεία με την καθιέρωση της γιορτής των Χριστουγέννων). Στα Ραγκουτσάρια παίρνουν μέρος όλοι οι Καστοριανοί, αλλά και πολλοί ξένοι που παρευρίσκονται εκείνες τις μέρες στην πόλη. Ξεχύνονται όλοι στους δρόμους και στα σοκάκια, γιορτάζοντας με την συνοδεία μουσικής από ορχήστρες χάλκινων οργάνων, χορούς, τραγούδια και με άφθονο κρασί.

ΜΠΟΥΜΠΟΥΝΕΣ

Στην πόλη της Καστοριάς το βράδυ της Κυριακής της Τυροφάγου, οι κατά τόπους σύλλογοι με την συνδρομή του Δήμου, ανάβουν μεγάλες φωτιές στις γειτονιές, τις λεγόμενες «Μπουμπούνες». Γύρω από κάθε φωτιά στήνεται χορός με τη συνοδεία παραδοσιακών μουσικών οργάνων, των χάλκινων και προσφέρεται κρασί και τσίπουρο, καθώς και παραδοσιακά εδέσματα όπως χαλβάς για να είναι, όπως λένε, γλυκιά η Σαρακοστή.Την ίδια βραδιά αναβιώνει το «χάσκαρι». Στην άκρη ενός κλώστη, ( ξύλο με το οποίο οι νοικοκυρές πλάθουν πίτες), δένουν μια κλωστή και στην άκρη της κλωστής ένα βρασμένο αυγό. Τον κλώστη κρατά ο γεροντότερος της οικογένειας και με μια ελαφριά κίνηση του χεριού, το κατευθύνει στα στόματα των μελών, τα οποία προσπαθούν για τρεις φορές να το «χάψουν». Το νόημα αυτού του εθίμου είναι συμβολικό: Με το αυγό κλείνει το στόμα για την Σαρακοστιανή νηστεία και με το αυγό ανοίγει ξανά τη νύχτα της Ανάστασης.

ΚΛΕΙΣΟΥΡΑ

Η Κλεισούρα υπήρξε μία από τις περιοχές της Ελλάδας που βίωσαν με τον σκληρότερο τρόπο τα γερμανικά αντίποινα κατά τη διάρκεια της κατοχής. Οι επιπτώσεις της σφαγής της Κλεισούρας, όπως ονομάστηκε η ανθρώπινη αυτή τραγωδία, σε συνάρτηση με την μεταβολή των εμπορικών δρόμων που ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα με την ανάπτυξη του σιδηροδρόμου, προκάλεσαν την παρακμή της κωμόπολης. Σήμερα οι προοπτικές ανάπτυξης του οικισμού, στηρίζονται κυρίως στην τόνωση του τουρισμού και της παραγωγής κτηνοτροφικών προϊόντων. Η ιστορία της, σε συνδυασμό με τις επιβλητικές εκκλησίες και τα εναπομείναντα αρχοντικά της, μένουν να θυμίζουν το λαμπρό παρελθόν αυτής της ιστορικής κωμόπολης.

ΚΟΡΕΣΤΕΙΑ

Ο οικισμός κτισμένος σε δασωμένη κόχη του βουνού σε ύψος 900 μέτρων, απολαμβάνει την καλύτερη θέα της περιοχής. Θα διασχίσετε τον Απόσκεπο ακολουθώντας τον παλιό φιδίσιο δρόμο για τις Πρέσπες. Στα 10 χλμ. θα βρεθείτε στη γέφυρα του Λαδοπόταμου, στη θέση «Μπιρίκι». Τέσσερα χιλιόμετρα μετά θα συναντήσετε το χωριό Γάβρος. Λίγο πριν,  ο δρόμος δεξιά  μας φέρνει  στα Κορέστεια (Νέος Οικισμός) όπου έχουν εγκατασταθεί οι περισσότεροι κάτοικοι των γύρω χωριών. Σύντομες είναι οι προσεγγίσεις στους εντυπωσιακούς οικισμούς   Κάτω και  Άνω  Κρανιώνα με τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική και την κοκκινόφαιη πλινθοδομή. Ανάμεσα στα πολλά διόρωφα σπίτια ξεχωρίζει ο ναός της  Αγίας Παρασκευής (1864).

ΓΡΑΜΜΟΣ-ΛΙΜΝΗ ΓΚΙΣΤΟΒΑ

Στα νερά της ζουν Αλπικοί Τρίτωνες, όπως και στις άλλες αλπικές λίμνες των ελληνικών βουνών Ο μύθος λέει ότι στο χωριό κατοικούσε ένας δράκος, ο οποίος παρά την φοβερή του όψη ήταν καλόκαρδος. Ωστόσο, οι κάτοικοι της περιοχής αποφάσισαν να τον διώξουν και τον οδήγησαν μακριά από το χωριό, ψηλά στις κορυφές του Γράμμου. Ο δράκος πικραμένος από τους ανθρώπους, παρακάλεσε να ξεκουραστεί για λίγο και εκεί, πάνω από το αγαπημένο του χωριό, έβγαλε ένα δάκρυ που αποτέλεσε την πρώτη μικρή Δρακόλιμνη.Οι άνθρωποι, δίχως να συγκινηθούν, συνέχισαν να τον διώχνουν σε σημείο που ο δράκος δεν θα μπορούσε πλέον να αντικρίζει το χωριό. Από τη στεναχώρια του, έβγαλε αυτή τη φορά ένα μεγαλύτερο δάκρυ που σχημάτισε την κύρια Δρακόλιμνη, πολύ πάνω και μακριά από το χωριό!

ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΕΡΙΝΩΝ ΟΜΟΙΩΜΑΤΩΝ

Βρίσκεται στο Μαυροχώρι και αποτελείται από δύο νεόδμητα κτίρια με τρεις ορόφους το καθένα. Ανάμεσά τους υπάρχει μια μεγάλη τετράγωνη αυλή με αναπαραστάσεις μαγαζιών αλλά και κέρινα ομοιώματα επαγγελματιών της παλιάς εποχής.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΓΟΥΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟΥ

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της ΠΕ Καστοριάς βρίσκεται δίπλα στο Κέντρο Υγείας του Άργους Ορεστικού, στεγάζεται σε αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου του ομώνυμου Δήμου και φιλοξενεί ευρήματα από το κεντρικό τμήμα της αρχαίας Ορεστίδος οργανωμένα σε τέσσερις θεματικές ενότητες.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Το Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς περιέχει μια από τις πλουσιότερες συλλογές βυζαντινών και μεταβυζαντινών εικόνων στην Ελλάδα που εκτίθεται σε μουσειακό χώρο του Υπουργείου Πολιτισμού. Η συλλογή του μουσείου αποτελείται από φορητές εικόνες από βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς ναούς της πόλης της Καστοριάς, αποτοιχισμένες αγιογραφίες, αποσπασμένα παλαιοχριστιανικά ψηφιδωτά της Διοκλητανούπολης, αρχιτεκτονικά μέλη από τα πρωτοχριστιανικά χρόνια μέχρι την Οθωμανοκρατία, εκκλησιαστικά κειμήλια και ξυλόγλυπτα, ευρήματα από ανασκαφές από διάφορες ιστορικές περιόδους.

ΕΝΔΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Το μουσείο στεγάζεται στο αρχοντικό του 18ου αιώνα των Αδελφών Εμμανουήλ. Ο επισκέπτης παίρνει μια γεύση από τον πολιτισμό των Καστοριανών μέσω των τοπικών τους ενδυμασιών και των κοσμημάτων της εποχής. Μέσω των περίτεχνων ενδυμασιών φαίνεται η κοινωνική διαστρωμάτωση και ο τρόπος ζωής των κατοίκων καθώς και οι εμπορικές επαφές τους με την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ

Το «Αρχοντικό Πηχεών» είναι ένα ιστορικό διώροφο κτίριο, που δεσπόζει στην «καρδιά» της πόλης της Καστοριάς.  
Με την ολοκλήρωση της αποκατάστασης του και τη μετατροπή του σε μουσείο, το αρχοντικό πρόκειται να φιλοξενήσει ιστορικά εκθέματα που χρονολογούνται από την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, ενώ θα δημιουργηθεί βιβλιοθήκη/εντευκτήριο, που αναμένεται πως θα προσελκύσει μαθητές και σπουδαστές της τοπικής ιστορίας. Φιλοδοξία του Μουσείου είναι να συμβάλει στη γνώση και την προώθηση της Ελληνικής Ιστορίας.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Σε έναν από τους πιο γραφικούς δρόμους της παλιάς Καστοριάς στην περιοχή που βρίσκεται το καλύτερα διατηρημένο μέρος της ,τα καλντερίμια και τα αρχοντικά βρίσκεται το αρχοντικό του Νεράτζη Αϊβάζη το οποίο στεγάζει από το 1975 το Λαογραφικό μουσείο Καστοριάς. Εκεί βρίσκουν φιλόξενη στέγη οι υλικές μαρτυρίες του τόπου,αντικείμενα από την καθημερινή ζωή στο σπίτι και στην εργασία, αντικείμενα που σχετίζονται με τελετές και γιορτές.